Sốc! Dấu câu đang dần mất giá trị!

Hai ngày trước, tôi và một người bạn đã có cuộc trò chuyện thú vị về một "khái niệm" khá độc đáo – "dấu câu bị mất giá". Nói một cách đơn giản, hiện nay nhiều nền tảng truyền thông tự do (self-media) thường sử dụng hàng loạt dấu chấm than (!) trong tiêu đề để thu hút sự chú ý của độc giả và tăng tỷ lệ nhấp chuột. Ví dụ như: "Sốc! Ba món đồ này trong nhà cực kỳ nguy hiểm!" Việc lạm dụng dấu chấm than thực sự làm tăng mức độ ngạc nhiên, kinh ngạc hoặc sự quan trọng của tiêu đề. Tuy nhiên, khi nhìn lại, hầu hết các nền tảng truyền thông hiện đại đều xem việc thêm dấu chấm than vào tiêu đề là điều hiển nhiên, thậm chí còn coi đó là xu hướng và thói quen đọc của người dùng.

Vừa nãy thôi, tôi mở ứng dụng Zalo trên điện thoại và kiểm tra những bài viết được gửi từ các trang khác nhau trong vài ngày qua. Kết quả thật đáng ngạc nhiên – rất nhiều tiêu đề đều chứa dấu chấm than! Thông thường, các kênh truyền thông chính phủ đặc biệt yêu thích dấu chấm than. Có vẻ như nếu thiếu nó, họ sẽ không thể thu hút người đọc click vào bài viết dù nội dung chỉ toàn là những lời lẽ sáo rỗng mà ai cũng biết. Bên cạnh đó, các bài viết mang tính chất quảng cáo cũng thường xuyên sử dụng dấu chấm than để tạo bầu không khí hào hứng, kích thích người đọc nhấp vào bài viết nhằm tăng tỷ lệ tương tác với quảng cáo gián tiếp.

Tuy nhiên, những tiêu đề không có dấu chấm than hay dấu hỏi vẫn giữ nguyên sức hấp dẫn nhờ vào bản thân nội dung. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho hiện tượng "dấu câu mất giá". Theo định nghĩa gốc, dấu chấm than được sử dụng ở cuối câu để biểu đạt sự ngạc nhiên, thán phục hoặc mệnh lệnh mạnh mẽ. Ngoài ra, nó cũng có thể xuất hiện trong câu nghi vấn mạnh mẽ để nhấn mạnh cảm xúc sâu sắc hơn so với câu nghi vấn thông thường.

Tôi không phải là người dễ dàng bộc lộ cảm xúc trong cuộc sống thực, nhưng khi viết lách, đây là cơ hội để tôi thể hiện khía cạnh ẩn sâu bên trong mình. Điều thú vị là tôi hiếm khi sử dụng dấu chấm than quá mức trong văn bản. Một phần vì theo quy chuẩn văn học truyền thống, việc lạm dụng dấu chấm than là điều cấm kỵ. Nó khiến văn bản trở nên quá đỗi cường điệu và mất đi sự tinh tế vốn có. Trong một số quốc gia, việc sử dụng thái quá dấu chấm than thậm chí bị coi là dấu hiệu của "sáng tác kém chất lượng." Mặt khác, nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ thường có xu hướng sử dụng dấu chấm than nhiều hơn nam giới trong văn viết, bởi họ có khả năng bộc lộ cảm xúc phong phú hơn.

Để tìm hiểu sâu hơn về tình trạng "lạm phát dấu chấm than" trong văn viết của mình, tôi đã chọn một mẫu phân tích từ dự án viết lách kéo dài năm trăm ngày trước đây. Tổng cộng, tôi đã hoàn thành 1.500 bài viết với khoảng 1.537.378 từ. Tôi thống kê các loại dấu câu phổ biến nhất – dấu phẩy, dấu chấm, dấu ba chấm, dấu hỏi và dấu chấm than – để đưa ra bảng sau:

Dấu	Số lượng	Tỷ lệ (%)	Tỷ lệ khi loại trừ dấu phẩy
Dấu phẩy	77.060	77%	-
Dấu chấm	17.397	17%	79%
Dấu ba chấm	957	0,9%	4%
Dấu hỏi	2.456	2,4%	11,1%
Dấu chấm than	1.154	1,1%	5%

Tổng hợp | 99.024 | - | Loại trừ dấu phẩy: 21.964

Qua thống kê này, có thể thấy rõ ràng rằng tôi sử dụng dấu phẩy không mấy đúng quy tắc trong suốt dự án viết lách này. Tuy nhiên, khi loại trừ yếu tố bất thường này, tôi nhận thấy mình rất kiềm chế trong việc sử dụng dấu chấm than. Đối với tôi, mỗi khi cần dùng đến dấu chấm than, nội dung câu đó chắc chắn phải mang một cảm xúc mãnh liệt nào đó. Vì vậy, mỗi lần sử dụng dấu chấm than đồng nghĩa với việc cảm xúc đã đạt đỉnh điểm và tràn ra ngoài.

Chẳng hạn, hãy tưởng tượng cảnh vợ tiễn biệt chồng tại ga tàu. Câu nói "Anh yêu em." "Anh yêu em…" và "Anh yêu em!" mang ba sắc thái cảm xúc hoàn toàn khác nhau, thậm chí có thể tạo ra ba câu chuyện riêng biệt tùy thuộc vào cách sử dụng dấu câu.

"Anh yêu em." nghe có vẻ nhẹ nhàng nhưng thực tế lại chứa đựng tất cả tình cảm của người vợ dành cho chồng. Đây có thể chỉ là một lời tạm biệt bình thường giữa hai người. Tuy nhiên, câu nói này cũng có thể là một lời nói dối đầy đau khổ khi cô biết rằng chuyến công tác của anh thực chất là để gặp gia đình thứ hai ở xa. Dù biết rõ điều đó, cô vẫn cố gắng nói lên câu "Anh yêu em," như thể đó là một lời chú ngữ thần kỳ có thể ngăn anh rời đi.

"Anh yêu em…" có thể là câu nói thầm lặng khi chồng đã quay lưng bước đi. Tiếng bom đạn nơi chiến trường vang vọng át đi lời thì thầm của người vợ. Cô hối hận vì không kịp nói câu "Anh yêu em" trước khi anh ra đi chiến đấu. Khi ấy, cô nhận ra rằng từ lúc anh bước đi, anh đã phá vỡ lời hứa.

"Anh yêu em!" là tiếng hét vang vọng khi người vợ cố gắng gọi lại người chồng đang rời xa. Tiếng hét khiến cả thế giới ngừng lại, nhưng anh không hề ngoảnh lại. Anh chỉ vẫy tay hai lần rồi lên chuyến tàu cuối cùng. Hành động này báo hiệu sự chia ly mãi mãi.

Dấu câu không chỉ là công cụ giúp truyền tải cảm xúc mà còn là yếu tố thúc đẩy cốt truyện phát triển. Trong thời thơ ấu, chúng ta đã được dạy về vai trò của từng dấu câu trong việc kết thúc câu chuyện. Dấu chấm mang lại sự chắc chắn và hoàn chỉnh. Dấu phẩy gợi lên sự chưa hoàn thiện. Dấu hỏi để lại dấu ấn suy tư. Dấu chấm than biểu đạt cảm xúc đỉnh cao. Dấu ba chấm để lại dư âm vô tận.

Thật đáng tiếc khi trong kỷ nguyên văn hóa tiêu dùng nhanh chóng này, giá trị của dấu câu đã bị hạ thấp đáng kể. Sự lạm dụng dấu chấm than trong các tiêu đề đã làm mất đi ý nghĩa ban đầu của nó. Nếu tiếp tục như vậy, dấu chấm than sẽ trở thành một công cụ vô cảm, không còn sức mạnh để gây ấn tượng với độc giả.

"Xin hãy click vào đây!" – Tiêu đề câu like.
"Xin hãy click vào đây!!!" – Quảng cáo gián tiếp.
"Xin hãy click vào đây!!!!!!" – Bạn có ổn không? Nhưng đôi khi nó thực sự muốn bạn nhìn thấy điều gì đó quan trọng.

Trong dự án viết lách năm trăm ngày gần đây, tôi quyết định ty le ca cuoc bd hom nay không sử dụng một tiêu đề nào có dấu chấm than. Vì vậy, tôi quyết định thay đổi tiêu đề bài viết này để có dấu chấm than! (Tiêu đề win88 nổ hũ gốc: Sự mất giá và lạm phát của dấu câu)